Bờ biển Việt Nam dài bao nhiêu?

Trong khi số liệu được Nhà nước công bố chính thức thì bờ biển Việt Nam có chiều dài khoảng 3.260km.

Nếu con số bờ biển Việt Nam do Viện Tài nguyên thế giới đưa ra là đúng thì nhiều gấp 3,5 lần so với chiều dài của bờ biển nước ta được biết từ trước đến nay. Hỏi chuyện với tiến sĩ Bùi Quốc Nghĩa, chuyên gia kinh tế biển, đồng tác giả các dự án cảng nước sâu Dung Quất (huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi), Chân Mây (Lăng Cô, Thừa Thiên Huế), Nhơn Hội (trên địa bàn TP Quy Nhơn và một phần của các huyện Tuy Phước, Phù Cát, tỉnh Bình Định)... Ông Nghĩa bảo: Cách tính chiều dài bờ biển nước ta được áp dụng theo phương pháp xưa hơn... trái đất.

Đường dài bờ biển tính thêm TS -HS !

Nói chính xác, theo TS Nghĩa, việc xác định chiều dài bờ biển có nhiều phương pháp để đánh giá. Thông thường có hai phương pháp, thứ nhất là phương pháp truyền thống đo thủ công bằng thước thẳng trên bản đồ, chiều dài đoạn đo càng nhỏ thì độ chính xác càng lớn. Phương pháp thứ hai là đo bằng công cụ GIS (hệ thống thông tin địa lý) với bản đồ kỹ thuật số được lập với độ chính xác rất cao và đã tính đến độ cong của bề mặt trái đất. Với các điều kiện dữ liệu, công nghệ và các công cụ tính toán hiện nay, việc xác lập chính xác chiều bờ biển thế giới nói chung, Việt Nam nói riêng là hoàn toàn có thể thực hiện.

Nhưng vấn đề là vì sao số liệu về bờ biển lại có độ “chênh” nhau đến hơn... ba lần. Hiện nay chiều dài bờ biển Việt Nam được công bố trên website Chính phủ là 3.260km, website của Bộ Khoa học – Công nghệ là 3.350km được tính bằng tổng chiều dài bờ biển của các tỉnh ven biển (công bố trên website: http:www.most.gov.vn). Nguồn của Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam thì bờ biển là 3.650km... Một số tổ chức nước ngoài, như CIA World Factbook tại website http:www.cia.gov công bố chiều dài bờ biển Việt nam là 3.444km chưa tính chiều dài bờ biển đảo, đồng thời xếp hạng bờ biển Việt Nam thứ 32 về chiều dài trong tổng số 156 nước có biển. Trong đó, nước có bờ biển dài nhất là Canada (202.080km), nước có bờ biển ngắn nhất là Monaco (4km). Riêng Viện Tài nguyên thế giới và Tổ chức Môi trường Liên hiệp quốc xác định bờ biển Việt Nam dài 11.409,1km. Đây là sự khác biệt rất đáng kể.

Xem ra, sự khác biệt là do “định nghĩa” về bờ biển. Theo định nghĩa cổ điển, bờ biển là nơi hướng ra biển khơi và chịu ảnh hưởng trực tiếp của biển khơi, bao gồm cả vịnh và eo biển, nhưng không bao gồm các đường bờ nước ngọt. Theo định nghĩa này thì chiều dài bờ biển Việt Nam là 3.444km như CIA World Factbook xác lập. Nhưng theo “định nghĩa” của ngành địa lý hiện đại, bờ biển bao gồm cả bờ biển ngoài (theo định nghĩa cổ điển cộng với bờ đảo biển) và bờ biển trong bao gồm đầm phá và các cửa sông chịu tác động mạnh của thuỷ triều thì chiều dài bờ biển Việt Nam là 11.409,1km.

Với định nghĩa của địa lý hiện đại về bờ biển, chiều dài bờ biển Việt Nam cần có cần được bổ sung? Các bờ đảo như ở vùng vịnh Hạ Long, vùng biển Kiên Giang, các đầm phá như Tam Giang-Cầu Hau, đầm Lập An (tỉnh Thừa Thiên-Huế), đầm Thị Nại, đầm Nước Ngọt (tỉnh Bình Định), các cửa sông chịu ảnh hưởng của thuỷ triều ở Đồng bằng sông Cửu long, ở miền Trung, các bờ đảo biển Trường Sa... có nằm trong chiều dài bờ biển Việt Nam?

Từ cơ sở dữ liệu về chiều dài bờ biển ở từng địa phương như Quãng Ninh, Thừa Thiên-Huế, Trà Vinh, Sóc Trăng... cả nước sẽ có sự thay đổi về chiều dài bờ biển. Theo đó, việc đánh giá các chỉ tiêu kinh tế biển liên quan đến chiều dài bờ biển cũng cần phải được thay đổi, các nhận định về kinh tế biển sẽ có sự điều chỉnh.

Chiều dài bờ biển là một trong những chỉ tiêu quan trọng để thiết lập một quốc gia có biển hay không có biển. Không chỉ bờ biển mà cả biển và vùng ven biển có ý nghĩa rất quan trọng về chủ quyền quốc gia, an ninh quốc phòng, pháp luật và kinh tế... Nhiều chỉ tiêu về kinh tế biển theo chuẩn mực chung của thế giới được xây dựng căn cứ theo chiều dài bờ biển. Những thông tin quốc tế xác nhận bờ biển Việt Nam có chiều rộng đến 100km tính từ ven biển vào đất liền.

Theo đó, có tới 83% dân số Việt Nam sống trong vùng duyên hải. Trong khi đó, bình quân chung thế giới chỉ có khoảng 39% dân số sống trong vùng duyên hải. Như vậy, dân số Việt Nam sống trong vùng duyên hải nhiều gấp hai lần so với bình quân chung thế giới.

Đã đến lúc cần xây dựng các dữ liệu biển, tính toán thiết lập các luận cứ khoa học, các tiêu chí và chỉ tiêu liên quan đến biển để phục vụ chiến lược phát triển kinh tế–xã hội, chiến lược biển và chính sách hội nhập quốc tế của đất nước. Để phù hợp với các số liệu đã được các tổ chức quốc tế công bố về chiều dài bờ biển Việt Nam, nên chăng công bố chiều dài bờ biển Việt Nam là 11.409,1km, trong đó chiều dài bờ biển tiếp giáp biển Đông 3.444km?